Przy konstruowaniu urządzeń służących do transportu bliskiego stosunkowo często wykorzystuje się układy przeniesienia napędu wykorzystujące łańcuchy bądź pasy klinowe jedno i wielorowkowe, także pasy w wersjach uzębionych. Rozwiązania tego typu charakteryzują się mniejszą masą i awaryjnością niż układy mechaniczne wykorzystujące przekładnie zębate, a w wielu zastosowaniach sprawdzają się lepiej niż układy z płaskimi pasami.
Ważnym elementem systemów przekazujących napęd za pośrednictwem łańcuchów bądź pasów klinowych są koła napędowe. Są one odpowiedzialne za przekazanie momentu obrotowego z napędu na inny element za pośrednictwem używanego cięgna. W przypadku kół pasowych i kół uzębionych inny jest jednak sposób przekazywania momentu. Przyjrzyjmy się temu zagadnieniu bliżej.
Działanie kół napędowych
W przypadku kół uzębionych pracujących w układach przeniesienia napędu wykorzystujących łańcuch moment obrotowy koła jest przenoszony na ruch łańcucha za pośrednictwem sił nacisku działających między zębami koła napędowego a ogniwami łańcucha, a właściwie ich rolkami lub tulejkami. Pierwszy ząb koła napędowego, który naciska na tulejkę lub rolkę przenosi w danym momencie najwyższe obciążenie, jednak wraz z ruchem obrotowym koła obciążenie to przenosi się na ząb kolejny.
Jeśli chodzi o koła pasowe, to przenoszą one moment obrotowy, korzystając z siły tarcia. Pas klinowy osadzony w kole pasowym pracuje dzięki stykowi powierzchni bocznych rowka z powierzchnią pasa klinowego. Pasy wielorowkowe wykorzystują tę samą zasadę, choć w ich przypadku powierzchnia styku koła i pasa jest o wiele większa, dzięki czemu mogą być przenoszone sporo większe siły.
Pasy zębate wykorzystują uzębione koła napędowe, a zasada ich działania jest podobna, jak w przypadku łańcuchów. Tutaj moment jest również przenoszony dzięki naciskowi powstającemu między uzębieniem koła napędowego a zębami pasa.
Koła napędowe stosowane do łańcuchów są produkowane w podziałkach wykonywanych według norm amerykańskich lub europejskich. W przypadku kół pasowych parametrami istotnymi dla pracy koła, poza jego średnicą są wymiary rowka oraz kąt rozwarcia jego powierzchni bocznych.